Umowa na dokumentację dla OCHK-ów podpisana!

Naukowcy z Uniwersytetu Rzeszowskiego opracują nowe dokumenty planistyczne dla 13 obszarów chronionego krajobrazu (OCHK) na Podkarpaciu. Na to zadanie Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego ogłosił na początku roku przetarg. Wygrała go spółka celowa Uniwersytetu Rzeszowskiego – Inventur, z którą została właśnie podpisana umowa.

Opracowanie nowej dokumentacji dotyczącej OCHK-ów będzie kosztowało prawie 4 mln złotych. Unijne dofinansowanie na ten cel z programu regionalnego Fundusze Europejskie dla Podkarpacia 2021-2027, otrzymał Departament Ochrony Środowiska UMWP, który przygotował projekt                         i będzie go realizował.

- Cieszę się, że aktualizację dokumentacji dotyczącej obszarów chronionego krajobrazu opracują naukowcy z Uniwersytetu Rzeszowskiego, z wieloletnim doświadczeniem, którzy są zaangażowani także w inne projekty z zakresu ochrony przyrody w naszym regionie – mówi Anna Huk, Członek Zarządu Województwa Podkarpackiego, odpowiedzialna za Departament Ochrony Środowiska.

Nową dokumentację dla OCHK-ów przygotuje około 20-osobowy, interdyscyplinarny zespół naukowców z Uniwersytetu Rzeszowskiego z Wydziału Technologiczno-Przyrodniczego oraz Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych. W jego skład wchodzą m.in.: architekci krajobrazu, specjaliści z zakresu botaniki, entomologii, fitosocjologii, hydrobiologii, ornitologii oraz teriologii. Aby zapewnić efektywne opracowanie danych, nad realizacją projektu będą czuwać również specjaliści z zakresu systemów informacji geograficznej (GIS), planowania przestrzennego oraz informatyki. Ważną rolę w analizie zebranych danych odgrywać będzie sztuczna inteligencja (AI), która zostanie wykorzystana do automatyzacji analiz, uczenia maszynowego i przetwarzania dużych zbiorów danych.

- Dla całego zespołu będzie to potężne wyzwanie. Czeka nas ogrom pracy. Nie sądzę, aby gdzieś w kraju, aż na taką skalę, na tak dużym obszarze, były prowadzone podobne prace, stąd tak liczny i merytorycznie zróżnicowany zespół specjalistów – mówi prof. Krzysztof Kukuła, który będzie kierował zespołem.

Obszary chronionego krajobrazu na Podkarpaciu są zlokalizowane aż w 99 gminach i spośród  terenów objętych ochroną zajmują największą powierzchnię, bo prawie 470 tys. hektarów. Naukowcy z Uniwersytetu Rzeszowskiego zgodnie z umową zaktualizują dokumenty dotyczące wszystkich trzynastu OCHK-ów. Oznacza to, że będą musieli dokonać ich ponownej oceny pod kątem wartości przyrodniczych czy kulturowych, wskazać przebieg i zagrożenia drożności korytarzy ekologicznych, wyłonić najcenniejsze ekosystemy, wyróżniające się typy krajobrazów,  a także obszary o najwyższym potencjale turystycznym i rekreacyjnym.

- Bardzo ważna będzie również weryfikacja granic tych obszarów, gdyż – jak zakładamy – mogą  one ulec zmianie. I to w obie strony - być może powierzchnia niektórych obszarów ulegnie zmniejszeniu, a innych zwiększeniu – dodaje prof. Krzysztof Kukuła z Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Efektem prac będzie nowa dokumentacja, zawierająca przede wszystkim bardzo dużo opracowań graficznych, w szczególności map, które będą dostępne cyfrowo. Naukowcy zamierzają w tym celu wykorzystać technologię GIS, która umożliwia tworzenie, analizowanie i interpretowanie przestrzennych danych środowiskowych. Dzięki GIS możliwe jest monitorowanie zmian w środowisku, identyfikowanie zagrożeń oraz precyzyjne wytyczanie granic OCHK-ów. Realizację projektu wesprze również sztuczna inteligencja, która pozwoli nie tylko na analizę dużych zbiorów danych, ale także na identyfikowanie zmian w środowisku oraz zoptymalizowanie zarządzania zasobami przyrody.

Dlaczego aktualizacja dokumentacji dotyczącej obszarów chronionego krajobrazu jest tak ważna?

- Przede wszystkim otrzymamy faktyczne dane dotyczące tych obszarów, co pozwoli ustalić jasne,  przejrzyste ramy ich funkcjonowania. Opracowanie będzie również ważne dla lokalnych samorządów, którym ułatwi planowanie przestrzenne. To z kolei pozwoli ustalić przejrzyste zasady dotyczące możliwości prowadzenia na tych terenach działalności gospodarczej, co jest ważne dla   przedsiębiorców – wyjaśnia Andrzej Kulig, dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska UMWP.

- Nowa dokumentacja dotycząca OCHK-ów poprzez to, iż dokładnie określi stan zachowania walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych tych terenów, pozwoli wyłonić tereny dla nas najcenniejsze, co jest ważne zarówno dla ich ochrony, jak i rozwoju regionu w obszarze turystyki – dodaje Magdalena Radecka – Gibała, kierownik oddziału ds. ochrony bioróżnorodności, przyrody i krajobrazu w UMWP.

Dokumentacja dotycząca ochrony trzynastu OCHK-ów ma być gotowa do końca 2027 roku. Na jej podstawie Sejmik Województwa Podkarpackiego będzie mógł przyjąć nowe uchwały określające zasady ich funkcjonowania i ochrony.

Co to są obszary chronionego krajobrazu?

Obszary chronionego krajobrazu są to wyróżniające się krajobrazowo tereny o zróżnicowanych ekosystemach, cenne ze względu na ich walory turystyczne, ale także ze względu na to, iż pełnią ważną funkcję korytarzy ekologicznych czyli dróg przemieszczania się roślin i zwierząt pomiędzy siedliskami, umożliwiając im tym samym przetrwanie, pomimo niekorzystnych zmian w środowisku. Mogą to być np. doliny rzek, kompleksy leśne, ciągi wzgórz czy torfowiska.