Ktoś zmienił tablicę pomnika UPA. Policja bada sprawę

W poniedziałek do Monasterza, gdzie znajduje się pomnik UPA, na którym podmieniona została tablica, ma przyjechać wojewódzki konserwator zabytków. Teren, na którym znajduje się pomnik, jest pod opieką konserwatorską.

Zmiany na pomniku i zbiorowej mogile żołnierzy UPA, który znajduje się w Monasterzu koło wsi Werchrata (woj. podkarpackie) zauważyli w miniony poniedziałek funkcjonariusze straży granicznej, którzy powiadomili policję.

Jak powiedziała PAP w piątek oficer prasowy komendy powiatowej w Lubaczowie mł. asp. Marzena Mroczkowska, w poniedziałek na miejsce ma przyjechać wojewódzki konserwator zabytków. "Teren, na którym jest pomnik należy do Lasów Państwowych, ale zarządza nim konserwator zabytków" - dodała.

Policyjne dochodzenie w tej sprawie nadzoruje Prokuratura Rejonowa w Lubaczowie. Jak powiedziała PAP szefowa tej prokuratury Agnieszka Nieckarz-Proszek, dochodzenie prowadzone jest w kierunku art. 261 kodeksu karnego, przepis ten dotyczy znieważenia pomnika i miejsca upamiętnienia. "Drugi rozważany kierunek postępowania związany jest art. 288 par 1 kodeksu karnego i dotyczy zniszczenie cudzej rzeczy" - dodała.

O postępowaniu policji i prokuratury w związku z podmianą tablic na mogile członków UPA w Monasterzu na Podkarpaciu poinformowało wcześniej radio RMF FM.

Na nowej tablicy widnieje napis: "Zbiorowa mogiła Ukraińców, członków UPA odpowiedzialnych za terror i ludobójstwo na bezbronnej ludności polskiej, ukraińskiej i żydowskiej. Panie Boże, miej miłosierdzie dla nich i nie poczytaj im ich strasznych czynów jakich się dopuścili na swoich braciach. +Przebaczenie nie oznacza zapomnienia, ale uzdrowienie bólu+".

Na poprzedniej, dwujęzycznej tablicy, po polsku i ukraińsku napisano: "Zbiorowa mogiła Ukraińców, którzy zginęli w walce z sowieckim KWD w lasach monasterskich w nocy z 2 na 3 marca 1945 roku". Pomnik, który w Monasterzu został postawiony w latach 90. ubiegłego wieku, był już kilkukrotnie niszczony.

W sprawie pomnika w Monasterzu stanowisko zajęli ministrowie kultury Polski i Ukrainy, którzy "stanowczo potępili akt wandalizmu dokonany wobec jednego z ukraińskich miejsc pamięci w Polsce". Mamy do czynienia "ze świadomą prowokacją", która służy m.in. interesom państwa-agresora - Rosji - podkreślili ministrowie we wspólnym oświadczeniu, wydanym 23 kwietnia.

Monasterz to osada na pograniczu województw podkarpackiego i lubelskiego. Pochowane zostały tam ciała partyzantów UPA, którzy zginęli 2 marca 1945 w bitwie pod Mrzygłodami - wiosce odległej o kilka kilometrów (w pobliżu Tomaszowa Lubelskiego).

Na tym terenie, choć formalnie należącym do Polski, operowały wojska graniczne NKWD. W walce z UPA posiłkowały się jednak oddziałami Wojska Polskiego i uzbrojonymi jednostkami Milicji Obywatelskiej.

2 marca 1945 r. w wioskach Mrzygłody i Gruszka sowiecko-polskie oddziały rozbiły kureń (formacja była odpowiednikiem polskiego batalionu) UPA "Mesnyky-2".

W walce zginęło 23 partyzantów UPA, a ci, którzy próbowali wyrwać się z okrążenia, wpadli w zastawioną przez NKWD na obrzeżu miejscowości zasadzkę i zostali zabici strzałem w tył głowy. Ogółem w bitwie zginęło 62 UP-owców z oddziału "Mesnyky II": w tym 37 pod wsią Mrzygłód i 24 pod wsią Gruszka. Już po odejściu sił NKWD i polskiej milicji, ciała zostały zabrane przez osoby związane z ukraińskim podziemiem i przewiezione na uroczysko Monasterz, na terenie dawnego klasztoru bazylianów.

Tego samego dnia spacyfikowane zostały też sąsiednie, zamieszkałe wyłącznie lub głównie przez ludność ukraińską, wioski. W Starej Hucie zginęło 11 partyzantów UPA (spalono też kilka domów), w wiosce Dagany spalono 21 domów i zabito 5 osób, zaś w wiosce Wierchrata spalono 40 domów i zabito 8 osób. W samej osadzie Monasterz z rąk polskich milicjantów miało zginąć 51 partyzantów UPA.(PAP)

huk/ al/ aszw/ mhr/